Rola ciągłości

W Pałacu Staszica w jego pierwotnym kształcie obok przestrzeni służących pracy naukowej znajdowały się także kolekcje muzealne, pośród których doniosłe znaczenie miały zwłaszcza zbiory przekazane w testamencie WTPN przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego. W działalności zarówno Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, jak i Polskiej Akademii Nauk dostrzegana jest ciągłość z działalnością naukową i kulturotwórczą poprzednich pokoleń. Publiczna i społeczna funkcja Pałacu Staszica jest jednak mniej znana, zaś semantykę placu przed pałacem zdominował pomnik Kopernika intepretowany jedynie jako obiekt upamiętniający astronoma. W czasach pierwszego Towarzystwa miał on także znaczenie symboliczne, związane z określonym zamysłem dotyczącym aspektów tożsamościowych i niepodległościowych, obecnych w akcie uczczenia polskiego uczonego. Działania te postrzegano wówczas przez pryzmat dbałości o rozwój intelektualny kraju i sferę pamięci.

Orginalny Pałac Staszica - przed wojną
Fotografia ze Zbiorów Fotografii i Rysunków Pomiarowych IS PAN, nr inw. WARSZAWA, Rycina przedstawiająca Pałac Staszica, oryginalny podpis: „AKADEMIA MEDYKO-CHIRURGICZNA W WARSZAWIE”, aut. Roeber F. H. około 1857 – 1862, skan nr IS_PAN_R0000063324.

Rola strony internetowej

Rolą platformy internetowej poświęconej Pałacowi Staszica jest położenie akcentu na obecną działalność prowadzoną w jego murach, postrzeganą jako kontynuacja działań, które stanowiły kluczowe funkcje tego gmachu. Istotna jest także integracja – nie tylko pracowników naukowych skupionych wokół instytucji związanych z pałacem, ale także odbiorców reprezentujących różne środowiska. Podkreślenie kwestii ciągłości pozwala dostrzec tę rolę Polskiej Akademii Nauk i instytucji działających w Pałacu Staszica, dla których obok działań o charakterze wewnętrznym (prace naukowe poszczególnych instytutów i prace administracyjne jednostek współtworzących strukturę Akademii) istotne jest także działanie na rzecz społeczeństwa.
Istotne jest udostępnianie informacji na temat bieżących wydarzeń naukowych, organizowanych nie tylko w salach publicznych ale także przez poszczególne instytuty naukowe. Ich wykaz, podobnie jak pozostałych instytucji mieszczących się w pałacu, udostępniono w dziale Instytucje.

Rola tekstów

W przypadku Pałacu Staszica obecny układ gmachu nie jest tożsamy z pierwotnym projektem Corraziańskim (1820-1823). Zmiany architektoniczne wprowadzone w czasie przebudowy obiektu na cerkiew św. Tatiany Rzymianki według projektu Władimira Pokrowskiego (1892-1897) uniemożliwiły przywrócenie pierwotnego kształtu wnętrz budynku. Informacje na temat jego rekonstrukcji i rozbudowy, zarówno pod kierunkiem Mariana Lalewicza (1924-1927), jak i Piotra Biegańskiego (1946-1952) przedstawione zostały na stronie z podziałem na poszczególne obszary pałacu. Znajdzie je czytelnik w opisie poszczególnych sal i wnętrz. Pełną relację na temat prac architektonicznych udostępniono zakładce Publikacje, zaś dzieje Pałacu Staszica w układzie chronologicznym prezentuje udostępniony w tym samy dziale katalog Joanny Arvaniti.
Historię przeobrażeń pałacu, oglądaną przez pryzmat afektywności przestrzeni i aspektów ideologicznych przybliża praca Aleksandry Wójtowicz. W dziale artykuły zamieszczono tekst Igora Piotrowskiego na temat kulturowej roli Pałacu Staszica jako obiektu na Trakcie Królewskim, artykuł Hanny Krajewskiej prezentujący sławne postaci związane z WTPN oraz materiał Katarzyny Słojkowskiej poświęcony osobliwościom pałacu. Wojenne losy i nieznane dotąd tajemnice Pałacu Staszica przybliżają tekst Krzysztofa Kosińskiego oraz artykuł Waldemara Stopczyńskiego. Teksty autorstwa Piotra Hübnera, Władysława Findeisena, Jana Piskurewicza i Leszka Zasztowta (także w przekładzie Jacka Soszyńskiego) poświęcone są Towarzystwu Naukowemu Warszawskiemu i Kasie Mianowskiego.

Zbiór ilustracji, opatrzonych komentarzami przybliża wybrane momenty z historii przemian Pałacu Staszica.

Wsparcie dla działań organizacyjnych, związanych z wydarzeniami naukowymi stanowi dział Przestrzeń integracji. Catering, prezentowany w części poświęconej salom konferencyjnym.

Pałac staszica przód - zima
Pałac Staszica w Warszawie, 2020, fot. Marcin Czechowicz

Rola przekazu

Prezentacja poszczególnych sal zaprojektowana została tak, by czytelnik mógł zapoznać się ze szczegółami na temat możliwości wykorzystania danego pomieszczenia, jego wystroju, elementów architektonicznych i historii. Jednocześnie opis każdej z sal przybliża wybrany aspekt działalności prowadzonej w gmachu.
W roli metafory występuje tu proporcja, która jest charakterystyczną cechą pałacu w jego fizycznym wymiarze. Z długiej perspektywy Krakowskiego Przedmieścia bowiem, jak wskazywał Biegański „głównym tematem jest gra proporcji brył, składających się na całość budowli” a wraz ze skrótami perspektywicznymi pod wpływem zbliżania się do budynku „staje się czytelny detal oraz zasada stosunku poszczególnych elementów wobec siebie”.
Opisy sal na stronie Pałacu Staszica zostały pomyślane tak, by sekcja prezentująca ich spis odpowiadała „spojrzeniu” z perspektywy skupionej na całości kompleksu.

Struktura opisów

Wejście w opis konkretnego pomieszczenia (niczym metaforyczne zbliżaniu się do obiektu) odpowiada „przyglądaniu się” poszczególnym detalom opisanym w każdej z sal w ten sam sposób. W kolejnych partiach tekstu prezentowane są informacje na temat możliwości wykorzystania elementów jej wyposażenia oraz wystroju. Ta część powinna być najbardziej interesująca dla osób zainteresowanych wynajmem powierzchni konferencyjnych.
W kolejnych partiach czytelnik znajdzie informacje na temat architektury, historii i nazwy pomieszczenia. Ostatnia część poświęcona jest znaczeniom i symbolice.
Takie „wchodzenie w głąb” i odsłanianie kolejnych warstw treściowych opiera się na prezentacji najpierw fizycznego wymiaru gmachu (funkcja użytkowa i architektura), by następnie pokazać cechy przestrzeni wyobrażonej, przynależącej do Pałacu Staszica. Jest ona ściśle związana z prowadzoną w nim działalnością naukową i decyduje o kulturotwórczej roli tego obiektu.

W kolejnych opisach sal zaprezentowano poszczególne kwestie związane z działalnością środowisk naukowych w pałacu oraz z jego dziedzictwem niematerialnym. Są to: zaangażowanie społeczne (i działalność prospołeczna), edukacja, przestrzeń integracji i ruchu, pamięć, walka mentalna, międzynarodowość, rola nauk humanistycznych (także w rozwoju gospodarczym kraju), rola nauk ścisłych (także w utrzymywaniu tożsamości).
Zostały one pogrupowane tak, by każde zagadnienie zostało przywołane w opisie danego fragmentu budynku. W opisie każdej z sal przywołane jest to, które wiąże się z funkcją i historią tego pomieszczenia (działania prospołeczne – Sala Lustrzana, muzealnictwo – sala im. Erazma Majewskiego itd.). Nie oznacza to jednak, że dany aspekt wiąże się wyłącznie z tym pomieszczeniem. Takie rozwiązanie przyjęto, by uporządkować opis i uniknąć powtórzeń.

Pałac Staszica - Pentagram
Grafika ilustrująca zasadę złotego podziału: P. Biegański, Pałac Staszica – Studium proporcji poszczególnych elementów fasady głównej, przeprowadzone na zasadzie złotego podziału, w: tenże, Pałac Staszica. Siedziba Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Warszawa 1951, s. 107.

Przestrzeń użytkowa i przestrzeń wyobrażona

Strona internetowa Pałacu Staszica stanowi prezentację gmachu zarówno w jego fizycznym, jak i kulturowym wymiarze, przy jednoczesnym pokazaniu oferty dotyczącej możliwości wykorzystania użytkowych powierzchni budynku. Pałac Staszica zaprojektowany został pod względem architektonicznym w oparciu o zasadę złotego podziału. Decydując się na określony typ narracji w opisie poszczególnych wnętrz gmachu także przyjęto określoną zasadę. Wobec wyzwania, jakim było połączenie aspektu historyczno-architektonicznego, kulturowego i użytkowego metaforyczne użycie pojęcia proporcji w odniesieniu do pałacu stanowi drogę do znalezienia nomen omen złotego środka.

Prawa autorskie

Powielanie tekstów i ich fragmentów, cytowanie i wykorzystanie treści możliwe jest jedynie za podaniem źródła i pełnego adresu bibliograficznego: imię i nazwisko autora, tytuł tekstu, adres strony, data dostępu.

Konsultacja merytoryczna i akceptacja tekstów przygotowanych na potrzeby strony internetowej (artykuły K. Kosińskiego, I. Piotrowskiego, K. Słojkowskiej, Stopczczyńskiego, A. Wójtowicz): dr hab. Zbigniew Tucholski, prof. Instytutu Historii Nauki PAN.

Autorem projektu graficznego okładki i stron tytułowych książki Metamorfozy Pałacu Staszica Aleksandry Wójtowicz jest Bohdan Butenko.
Projekt (grafika i projekt układu) nie może być powielany lub rozpowszechniany w żadnej formie i w żaden sposób bez uprzedniego zezwolenia. Projekt graficzny okładki i stron tytułowych są chronione prawem autorskim i należą do ich Autora.

Koncepcja merytoryczna strony

Koncepcja merytoryczna strony:
Marcin Wochyń, Dyrektor PAN Zakład Działalności Pomocniczej

Współpraca:
dr Aleksandra Wójtowicz, adiunkt w Zespole do Badań nad Literaturą i Kulturą Późnej Nowoczesności, Instytut Badań Literackich PAN

Konsultacja:
Towarzystwo Naukowe Warszawskie
Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN
PAN Archiwum w Warszawie
Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki PAN

Wybór obrazów i opracowanie danych źródłowych prezentujących historyczne odsłony Pałacu Staszica

dr Joanna Arvaniti, PAN Archiwum w Warszawie

Opis sal konferencyjnych

dr Aleksandra Wójtowicz

Autorzy artykułów popularnonaukowych

dr hab. Krzysztof Kosiński, prof. IH PAN, Instytut Historii PAN
dr hab. Hanna Krajewska
, Dyrektor PAN Archiwum w Warszawie
dr hab. Igor Piotrowski
, Kierownik Pracowni Studiów Miejskich, Instytut Kultury Polskiej UW
Waldemar Stopczyński
, prezes Stowarzyszenia im. Bolesława Srockiego, nauczyciel języka polskiego w Pierwszej Społecznej Szkole Podstawowej w Gdyni

Autorzy artykułów naukowych

prof. dr hab. Władysław Findeisen
prof. dr hab. Piotr Hübner
prof. dr hab.
Jan Piskurewicz
dr hab. Jacek Soszyński
prof. dr hab. Leszek Zasztowt

Autorzy książek

Joanna Arvaniti
Piotr Biegański
Piotr Hübner, Jan Piskurewicz, Leszek Zasztowt
Aleksandra Wójtowicz

Autorka logo Pałacu Staszica

Autor współczesnych zdjęć Pałacu Staszica

Współpraca przy opracowaniu materiałów administracyjnych

Agnieszka Wojciechowska, Kierownik Działu Administracyjnego PAN ZDP

Przekład materiałów na język angielski

Biuro tłumaczeń Londoner

Repozytorium

Książki i artykuły w dziale „Publikacje” dostępne są na stronie Pałacu Staszica w wersji zdigitalizowanej za pośrednictwem Repozytorium Cyfrowego Instytutów Naukowych, dzięki współpracy PAN ZDP z Biblioteką Instytutu Badań Literackich PAN.
Dostęp do wersji drukowanej zapewniony został w oparciu o współpracę PAN ZDP z Instytutem Historii Nauki PAN oraz Towarzystwem Naukowym Warszawskim.