Instytucje

Podstawową jednostką Polskiej Akademii Nauk są instytuty naukowe, które poza działalnością w obrębie danej instytucji wchodzą także w skład porozumień, konsorcjów i sieci badawczych oraz współpracują z sektorem biznesu w ramach centrów badawczych. Spośród sześćdziesięciu ośmiu instytutów PAN kilkanaście z nich posiada najwyższą kategorię A+ nadaną przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego i zalicza się tym samym do wiodących ośrodków naukowych i badawczo-rozwojowych, zaś jedenaście instytutów posiada status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego. Akademia jest członkiem około sześćdziesięciu organizacji międzynarodowych na polu badawczym a także współpracuje z siedemdziesięcioma zagranicznymi instytucjami partnerskimi. (Więcej zob. PAN). W Pałacu Staszica mieści się kilkanaście instytutów naukowych. Obok Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, kontynuującego tradycje historycznego Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w pałacu mają siedzibę także Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Polskie Towarzystwo Socjologiczne oraz Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza.

Pośród pomocniczych jednostek naukowych, które mają siedzibę w pałacu należy wskazać także biblioteki: Bibliotekę Instytutu Badań Literackich PAN – w ocenie specjalistów najlepszą placówkę w Polsce w zakresie nauk o literaturze, posiadającą cenny w skali światowej księgozbiór (niemal trzysta osiemdziesiąt tysięcy egzemplarzy). Jego podstawę stanowią zbiory Jana Michalskiego i Gabriela Korbuta, zawierające często unikatowe książki XIX-wieczne i dawniejsze oraz zbiór noworoczników polskich (około 100), komplet powieści sentymentalnych i historycznych oraz czasopism literackich z początku XIX wieku, judaika, rękopisy i stare druki. Nierzadko są one jedynym egzemplarzem w Polsce, znajdującym się w Bibliotece IBL PAN; Bibliotekę Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN; Bibliotekę Instytutu Historii Nauki PAN, której zbiory z zakresu historii, historii nauk społecznych i humanistycznych, ścisłych, historii medycyny i oświaty oraz nauk o Ziem liczą około szesnaście tysięcy woluminów książek i 80 tytułów czasopism oraz kolekcje zbiorów specjalnych; Bibliotekę Instytutu Nauk Prawnych, posiadająca specjalistyczne zbiory w zakresie prawa oraz nauk politycznych i społecznych, liczące około pięćdziesiąt tysięcy woluminów oraz 300 tytułów czasopism, także międzynarodowych w znacznej części dostępnych w Polsce tylko w Bibliotece INP; Bibliotekę Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa, której księgozbiór z zakresu rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa liczy około ośmiu tysięcy woluminów i 200 tytułów czasopism w dziedzinie ekonomii, geografii przestrzenno-gospodarczej, socjologii, polityki rolnej i społecznej; Bibliotekę Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN, liczącą ponad czternaście tysięcy woluminów książek i osiem i pół tysiąca woluminów czasopism księgozbioru archeologicznego, w zakresie archeologii, historii, historii sztuki i religii świata starożytnego oraz około piętnaście tysięcy woluminów książek i dwa i pół tysiąca woluminów czasopism księgozbioru orientalistycznego.

Placówką pomocniczą PAN mieszczącą się w Pałacu Staszica jest także PAN Archiwum w Warszawie, posiadające zamiejscowe oddziały w Poznaniu i Katowicach. Archiwum zajmuje się działalnością informacyjną oraz gromadzeniem, przechowywaniem, zabezpieczaniem i opracowywaniem materiałów archiwalnych. Zasoby archiwalne pochodzą ze zbiorów PAN, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Kasy im. J. Mianowskiego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, instytucji naukowych, spuścizn i kolekcji naukowych oraz zasobów historycznych. (Więcej zob. Statut PAN Archiwum).
Jednostką organizacyjną Akademii jest PAN Zakład Działalności Pomocniczej, znajdujący się w gmachu – instytucja zajmująca się m.in. administrowaniem pałacem i innymi nieruchomościami PAN oraz odpowiedzialna za Dom Pracy Twórczej PAN w Juracie i w Świnoujściu i Pracownię Badań Profilaktycznych.